PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan|कागदपत्रे काय लागतील|केव्हा चालू झाली|(2024)

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan

“2021 ते 2026 पर्यंत शाळांमध्ये मुलांना गरम जेवण पुरवण्यासाठी सरकारने PM POSHAN नावाची योजना मंजूर केली आहे. ही योजना, पूर्वी मध्यान्ह भोजन योजना म्हणून ओळखली जाणारी, सरकारी आणि अनुदानित शाळांमधील 11 कोटींहून अधिक मुलांना कव्हर करेल. या योजनेवर सरकार सुमारे ₹130,794 कोटी खर्च करणार आहे. योजनेतील काही बदलांमध्ये पूर्व-प्राथमिक विद्यार्थ्यांपर्यंत त्याचा विस्तार करणे, विशेष जेवण प्रदान करण्यात समुदायाच्या सहभागास प्रोत्साहन देणे आणि शालेय पोषण उद्यानांच्या वापरास प्रोत्साहन देणे यांचा समावेश आहे. स्थानिक खाद्यपदार्थांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि शेतकरी आणि महिला गटांच्या सहभागासाठी पाककला स्पर्धा देखील असतील. काही जिल्ह्यांसाठी सोशल ऑडिट आणि विशेष तरतुदी देखील लागू केल्या जातील.”

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan या पीएम-पोषण (PM Poshan) योजना काय आहे?

या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी शिक्षण आणि आरोग्य मंत्रालये, शाळा प्रशासन आणि स्थानिक समुदायांसह विविध सरकारी विभाग आणि भागधारक यांच्यात जवळचा समन्वय आवश्यक आहे. या उपक्रमांतर्गत कार्यक्षम कार्य आणि संसाधनांचा योग्य वापर सुनिश्चित करण्यासाठी मजबूत देखरेख यंत्रणा स्थापन करण्याचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे. या योजनेद्वारे, अन्नपदार्थांच्या स्थानिक सोर्सिंगला प्रोत्साहन देणे, त्याद्वारे स्थानिक शेतकऱ्यांना आधार देणे आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना देणे हे सरकारचे उद्दिष्ट आहे. हा दृष्टीकोन केवळ ताजे आणि पौष्टिक घटकांची उपलब्धता सुनिश्चित करत नाही तर कृषी क्षेत्राच्या शाश्वत विकासासाठी देखील योगदान देतो. एकंदरीत, शालेय मुलांमधील कुपोषणाचा सामना करण्यासाठी सरकारच्या प्रयत्नांमध्ये पीएम पोशन योजनेचा शुभारंभ हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. त्यांच्या पौष्टिक गरजांना प्राधान्य देऊन आणि त्यांना पौष्टिक जेवण पुरवून, या तरुण मनांना सशक्त बनवून त्यांना उज्वल भविष्याच्या मार्गावर नेण्याचे सरकारचे उद्दिष्ट आहे. पंतप्रधान पोषण योजनेत ‘मध्यान्ह भोजन’ योजनेचा समावेश केल्याने कुपोषणाचा सामना करण्यासाठी सरकारचा सर्वांगीण दृष्टिकोन दिसून येतो. या दोन योजनांचे एकत्रीकरण करून, जेवणाची तरतूद सुव्यवस्थित करण्याचा सरकारचा मानस आहे, इच्छिलेल्या लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचण्यात जास्तीत जास्त कार्यक्षमता आणि परिणामकारकता सुनिश्चित करणे. PM Poshan योजनेचे उद्दिष्ट देशातील शाळेत जाणाऱ्या मुलांमधील कुपोषणाच्या गंभीर समस्येचे निराकरण करणे आहे. विद्यार्थ्यांना पौष्टिक आणि पौष्टिक जेवण देऊन, या योजनेचे उद्दिष्ट त्यांचे संपूर्ण आरोग्य आणि कल्याण वाढवणे आहे. हा उपक्रम तरुण पिढीच्या कल्याणाला प्राधान्य देण्याच्या आणि त्यांच्या क्षमतांचे पालनपोषण करण्याच्या सरकारच्या वचनबद्धतेचा पुरावा आहे. शिवाय, PM Poshan योजनेचा शाळांमधील विद्यार्थ्यांची उपस्थिती आणि धारणा दरांवर सकारात्मक परिणाम होण्याची अपेक्षा आहे. पौष्टिक जेवण देऊन, या योजनेचा उद्देश शिक्षणासाठी अनुकूल वातावरण निर्माण करणे आणि विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शैक्षणिक प्रवासात सक्रियपणे सहभागी होण्यासाठी प्रवृत्त करणे आहे. या नवीन योजनेअंतर्गत, भारतीय शिक्षण व्यवस्थेचा अविभाज्य भाग असलेल्या सध्याच्या ‘मिड डे मील’ कार्यक्रमाचाही समावेश केला जाईल. या सर्वसमावेशक योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी सरकारने 2021-22 ते 2025-26 या कालावधीत पुढील पाच वर्षांसाठी 1.31 ट्रिलियन रुपयांचा भरीव आर्थिक परिव्यय दिला आहे.

केंद्र सरकारने अलिकडच्या वर्षांत अन्न मंत्रालयाद्वारे अनुदानित अन्नधान्याच्या तरतुदीसाठी अंदाजे 45,000 कोटी रुपयांच्या अतिरिक्त खर्चाचे वाटप केले आहे, परिणामी एकूण खर्च 1.31 ट्रिलियन रुपये झाला आहे. 2020-21 मध्ये, सरकारने या उपक्रमात 24,400 कोटी रुपयांहून अधिक गुंतवणूक केली आहे, ज्यामध्ये 11,500 कोटी रुपयांची विशेषत: अन्नधान्यासाठी तरतूद करण्यात आली आहे. या कार्यक्रमाने शाळांमधील माध्यान्ह भोजनासाठीच्या राष्ट्रीय कार्यक्रमाची जागा घेतली आहे, ज्यात पूर्वी विद्यार्थ्यांना गरम जेवण पुरवले जात होते आणि आता त्याचे नामकरण पीएम पॉशन शक्ती निर्माण योजना असे करण्यात आले आहे.

PM POSHAN Scheme PDF — click here

हेही वाचा

• महिलांसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या विविध योजना | (2024)
• ग्रामपंचायत नवीन योजना : आताच APPLY करा
• पंचायत समिती पशुसंवर्धन विभाग योजना
• PM KISAN: 16 वा हप्ता कधी पडणार? | अर्ज कसा करायचा?| (2024)
• PAVITRA PORTAL 2024 || RESULT OUT || (2024)
• DOCUMENTS FOR SHIKSHAK BHARATI | हे कागदपत्रे तयार ठेवा | शिक्षक भरती 2024
• Mukhyamantri Fellowship Yojana Maharashtra 2024| मिळणार रु. 75000
• Mahila Samman Saving Certificate How to apply Online 2024|कागदपत्रे काय लागतील? | पैसे किती भेटतील?

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan योजनाचे वैशिष्टे

पीएम पोषण शक्ती निर्माण योजनाचे कवरेज

आत्ता, इयत्ता 1 ते 5 मधील मुलांना दररोज 100 ग्रॅम अन्नधान्य मिळते आणि इयत्ता 6 ते 8 मधील मुलांना 150 ग्रॅम मिळते. यामुळे त्यांना निरोगी राहण्यासाठी किमान 700 कॅलरीज मिळण्यास मदत होते.

यामध्ये प्रीस्कूल आणि किंडरगार्टनमधील मुलांचाही समावेश आहे, जे 3 ते 5 वर्षे वयोगटातील मुलांसाठी आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana पौष्टिक उद्यान

“शालेय पोषण उद्यान” मधून स्थानिक पातळीवर मिळणाऱ्या आणि पौष्टिक खाद्यपदार्थांच्या वापराला प्रोत्साहन देण्यावर भर दिला जाईल, ज्यामुळे केवळ स्थानिक अर्थव्यवस्थेलाच नव्हे तर शेतकरी उत्पादक संस्था (FPO) आणि महिला स्वयं-सहायता गटांचे सक्षमीकरण देखील होईल. याव्यतिरिक्त, या योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी विविध समर्थन गटांसह भागीदारी वाढवली जाईल. शिवाय, शाळांना त्यांच्या स्वतःच्या बागा विकसित करण्यासाठी आणि मुलांना निसर्ग आणि बागकामाचा मौल्यवान अनुभव प्रदान करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाईल.

नव्याने पुनर्ब्रँड केलेल्या योजनेचा मुख्य उद्देश सर्वसमावेशक दृष्टिकोनाच्या समावेशाद्वारे सर्वसमावेशक पोषण उद्दिष्टे साध्य करण्यावर भर देणे आहे. यामध्ये शाळांमध्ये पोषण उद्यानांच्या स्थापनेला प्रोत्साहन देणे, तसेच स्थानिक पातळीवर मिळणाऱ्या पारंपारिक खाद्यपदार्थांच्या वापरासाठी प्रोत्साहन देणे समाविष्ट आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana पोषण मद्दत

उच्च आकांक्षा असलेल्या आणि अशक्तपणाचा उच्च प्रादुर्भाव असलेल्या जिल्ह्य़ांमध्ये राहणाऱ्या मुलांना अतिरिक्त पोषण सहाय्य देण्याचे या कार्यक्रमाचे उद्दिष्ट आहे.

हे सरकारकडून निधी मिळवू शकणाऱ्या पिकांच्या प्रकारावरील मर्यादा काढून टाकते, ज्यामुळे विविध प्रकारच्या कृषी उत्पादनांना आर्थिक सहाय्याचा लाभ मिळू शकतो.

पूर्वी, राज्ये त्यांच्या मेनूमध्ये दूध किंवा अंडी यांसारखे घटक जोडण्याच्या खर्चाची पूर्तता करण्यासाठी जबाबदार नव्हते. तथापि, ही मर्यादा आता उठवण्यात आली आहे, ज्यामुळे राज्यांना हे अतिरिक्त खर्च करण्याची मुभा देण्यात आली आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana तारीख जेवण संकल्पना

तिथी भोजन हा एक सर्वसमावेशक उपक्रम आहे जो समुदायाच्या सक्रिय सहभागाला प्रोत्साहन देतो, ज्यामध्ये व्यक्ती उदार योगदान देण्यासाठी आणि महत्त्वाच्या कार्यक्रमांमध्ये आणि आनंददायी उत्सवादरम्यान मुलांना स्वादिष्ट जेवण देण्यासाठी पुढे येतात. या हृदयस्पर्शी कार्यक्रमाचे प्राथमिक उद्दिष्ट हे सुनिश्चित करणे आहे की तरुण पिढी केवळ त्यांच्यासाठीच तयार करण्यात आलेल्या अपवादात्मक पाककृतींचा आस्वाद घेऊन उत्सवाची भावना खऱ्या अर्थाने आत्मसात करेल. एकजुटीची आणि एकतेची भावना वाढवून, तिथी भोजन केवळ उदारता आणि सहानुभूतीच्या भावनेला प्रोत्साहन देत नाही, तर देणगीदार आणि प्राप्तकर्ते दोघांसाठीही चिरंतन आठवणी निर्माण करते, समाजात आनंद आणि आनंदाची भावना निर्माण करते.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana थेट लाभ हस्तांतरण (DBT)

सरकारने राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना या योजनेत गुंतलेल्या स्वयंपाकी आणि मदतनीसांना मोबदला वितरित करण्याची पद्धत म्हणून थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) प्रणाली लागू करण्याचे निर्देश दिले आहेत. अधिक कार्यक्षम आणि पारदर्शक दृष्टीकोन अवलंबून या व्यक्तींना भरपाई देण्याची प्रक्रिया सुव्यवस्थित करणे हा या हालचालीचा उद्देश आहे. DBT प्रणालीचा स्वीकार करून, स्वयंपाकी आणि मदतनीस यांच्यासाठी असलेला निधी त्यांच्यापर्यंत थेट आणि कोणत्याही मध्यस्थांशिवाय पोहोचेल याची खात्री करण्याचा सरकारचा मानस आहे, ज्यामुळे गैरव्यवहार किंवा पेमेंटमध्ये विलंब होण्याची शक्यता कमी होईल. हे निर्देश या अत्यावश्यक कामगारांच्या कल्याणाला चालना देण्याच्या सरकारच्या वचनबद्धतेवर भर देतात आणि योजना प्रभावीपणे राबवण्यात त्यांची महत्त्वपूर्ण भूमिका अधोरेखित करते.

जिल्हा प्रशासन आणि इतर यंत्रणांमध्ये अखंड समन्वय आणि सहकार्य सुनिश्चित करण्यासाठी हा उपाय लागू करण्यात आला आहे. संपूर्ण प्रणालीच्या प्रभावी ऑपरेशनसाठी हे आवश्यक आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana च आहार तज्ञ्

प्रत्येक शैक्षणिक संस्थेत, विद्यार्थ्यांच्या आरोग्यावर देखरेख ठेवण्यासाठी त्यांच्या BMI, वजन आणि हिमोग्लोबिनच्या पातळीचे नियमित निरीक्षण करण्यासाठी जबाबदार एक नियुक्त पोषणतज्ञ असेल, जेणेकरून त्यांच्या सर्वांगीण कल्याणासाठी आणि निरोगी सवयींना प्रोत्साहन मिळावे. हे सुनिश्चित करते की विद्यार्थी निरोगी जीवनशैली राखत आहेत आणि त्यांना शैक्षणिक आणि शारीरिकदृष्ट्या भरभराट होण्यासाठी आवश्यक समर्थन मिळत आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana उद्देश काय?

या उपक्रमाची प्राथमिक उद्दिष्टे भूक आणि कुपोषणाचे संपूर्ण निर्मूलन, शैक्षणिक संस्थांमधील नावनोंदणी आणि उपस्थितीचे दर वाढवणे, विविध जातींमधील सुधारित सामाजिक एकात्मता वाढवणे आणि तळागाळात रोजगाराच्या पुरेशा संधी निर्माण करणे, महिला सक्षमीकरणावर विशेष भर देणे हे आहेत.

PM Poshan Shakti Nirman Yojana आव्हाने

पोषण उद्दिष्टे पूर्ण करणे:

ग्लोबल न्यूट्रिशन रिपोर्ट 2020 नुसार, 2025 पर्यंत ‘ग्लोबल न्यूट्रिशन टार्गेट्स’ साध्य करू शकणार नाहीत अशा 88 देशांमध्ये भारताचा समावेश आहे.

गंभीर ‘उपासमार’ पातळी:

ग्लोबल हंगर इंडेक्स (GHI) 2020 मध्ये 107 देशांमध्ये भारत 94 व्या क्रमांकावर आहे. भारतातील भुकेची पातळी ‘गंभीर’ आहे.

कुपोषणाचा धोका:

राष्ट्रीय कौटुंबिक आरोग्य सर्वेक्षण-5 नुसार, देशभरातील अनेक राज्यांमध्ये कुपोषणाच्या स्थितीत सुधारणा होऊनही कुपोषणाच्या प्रकरणांमध्ये पुन्हा एकदा वाढ झाली आहे.
जगातील सुमारे 30% स्टंट मुले आणि पाच वर्षांखालील गंभीरपणे वाया गेलेली सुमारे 50% मुले भारतात आहेत.

इतर:

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan चे बजट

हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की डोंगराळ प्रदेशात, 90% खर्च केंद्र सरकार करेल, तर उर्वरित 10% राज्य सरकार करेल. ही सर्वसमावेशक योजना 5 वर्षांच्या कालावधीसाठी प्रभावी राहण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. प्रधानमंत्री पोषण शक्ती निर्माण योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी सुनिश्चित करण्यासाठी सरकारकडून मोठ्या प्रमाणात निधी प्राप्त झाला आहे. या योजनेसाठी रकारला सुरुवातीला 1.31 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त बजेट देण्यात आले आहे. कार्यक्रमाच्या एकूण कार्यासाठी एकूण 54061.17 कोटी खर्चाची आवश्यकता आहे, त्यापैकी राज्य सरकार रु. 31733.17 कोटी. याव्यतिरिक्त, केंद्र सरकार अतिरिक्त धान्य खरेदीसाठी 45,000 कोटी रुपयांची महत्त्वपूर्ण रक्कम वाटप करेल.

या योजनेची अंमलबजावणी 2021-22 ते 2025-26 या कालावधीसाठी नियोजित आहे. या व्यतिरिक्त, थेट लाभ हस्तांतरणाद्वारे स्वयंपाकी आणि स्वयंपाकघर सहाय्यकांना शुल्काची तरतूद सुलभ करण्यासाठी राज्य सरकारांना जोरदार प्रोत्साहन देण्यात आले आहे. शिवाय, त्याच हस्तांतरण पद्धतीद्वारे शाळांना निधीचे वाटप केले जाईल. या योजनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट देशभरातील सरकारी आणि सरकारी अनुदानित शाळांमध्ये शिकणाऱ्या प्राथमिक वर्गातील विद्यार्थ्यांना पोषण आहाराची तरतूद सुनिश्चित करणे हा आहे.

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan Overview | Overview of PM Poshan Shakti Nirman Yojana

• केंद्रीय मुख्यमंत्री अनुराग ठाकूर यांच्या हस्ते लोकार्पण
• या योजनेच्या माध्यमातून देशातील बालकांना कुपोषण टाळून स्वावलंबी बनवणे हा या योजनेचा उद्देश आहे.
• योजनेचा लाभ : देशातील विद्यार्थ्यांना आर्थिक मदत दिली जाईल.
• योजनेचे लाभार्थी देशांचे विद्यार्थी
• अर्ज करण्याची तारीख २९ सप्टेंबर २०२१
• अर्ज भरण्याची प्रक्रिया अद्याप सुरू झालेली नाही
• एकूण 11 लाख 20 हजार विद्यार्थी लाभार्थी
• योजनेचे बजेट 1 लाख 71 हजार रुपये आहे.
• अधिकृत वेबसाइट https://pmposhan.education.gov.in/

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan आवश्यक कागदपत्रे | PM Poshan Shakti Nirman YojanaRequired Documents

1. आधार कार्ड
2. जात प्रमाणपत्र
3. उत्पन्न प्रमाणपत्र
4. निवास प्रमाणपत्र
5. रेशन मासिक
6. वय प्रमाणपत्र
7. बँक खाते विवरण
8. मोबाईल नंबर
9. ई – मेल आयडी
10. पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र

PM Poshan Shakti Nirman Abhiyan FAQx

प्रश्न: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियान क्या है?

उत्तर: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियान भारत सरकारच्या एक प्रमुख निवडक अभियान आहे ज्यात बालवाढींच्या स्वास्थ्य व उत्तम पोषणाच्या विषयात समाजाला शिक्षित करण्याचा प्रयत्न केला जातो.

प्रश्न: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियानच्या उद्दिष्ट लक्ष्ये काय आहेत?

उत्तर: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियानच्या मुख्य लक्ष्यांमध्ये बालवाढींचे उत्तम पोषण, बालवाढींच्या अच्छे व्यायाम व बालवाढींच्या स्वास्थ्याचा विचार समाजात प्रसार करणे आणि त्यांच्या पोषणावर विशेषतः माता-शिशु पोषण याच्या क्षेत्रात सुधारणा करण्यात आहे.

प्रश्न: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियान कशामुळे महत्त्वाचा आहे?

उत्तर: PM पोषण शक्ति निर्माण अभियान बालवाढींच्या स्वास्थ्याचे महत्त्वपूर्ण आणि अत्यंत आवश्यक अभियान आहे. हे अभियान बालवाढींच्या स्वास्थ्याचे संबंध वाढविण्यास मदत करते आणि समाजात उत्तम पोषणाच्या महत्त्वाचे मानकांची उत्तमीकरण करण्यात मदत करते.