समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – सर्व मुलांना दर्जेदार शिक्षण देणे आणि शिकण्याच्या संधींमध्ये समान प्रवेश सुनिश्चित करणे या उद्देशाने सरकारने एक व्यापक कार्यक्रम राबविला आहे. या उपक्रमात तीन वेगळ्या कार्यक्रमांचा समावेश आहे जे विविध शैक्षणिक स्तरांना पूर्ण करतात. राजस्थान राज्यात, या कार्यक्रमाच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी प्रभावीपणे प्रशासन आणि देखरेख करण्यासाठी एक समर्पित संस्था स्थापन करण्यात आली आहे.
Table of Contents
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – समग्र शिक्षा अभियान
संपूर्ण शिक्षा अभियान हा शालेय शिक्षण विभागामार्फत राबविण्यात येणारा प्राथमिक कार्यक्रम आहे ज्याचा उद्देश राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणात नमूद केल्याप्रमाणे प्रत्येक बालकाला दर्जेदार शिक्षण मिळावे हे सुनिश्चित करणे. या उपक्रमामध्ये सार्वत्रिक प्राथमिक शिक्षण मिळविण्यासाठी सर्व शिक्षा अभियान, माध्यमिक शिक्षणामध्ये नावनोंदणी वाढविण्यासाठी राष्ट्रीय माध्यमिक शिक्षण मोहीम आणि शिक्षकांचे कौशल्य आणि कौशल्य वाढविण्यासाठी शिक्षक शिक्षण उपक्रम यासह विविध घटकांचा समावेश आहे.
धोरणाचा एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे शाळांच्या एकूण पायाभूत सुविधांमध्ये वाढ करणे, विज्ञान प्रयोगशाळांसारख्या विविध शैक्षणिक सुविधांचा समावेश करणे, तसेच पिण्याच्या पाण्याचे नळ आणि शौचालये बसवणे यासारख्या स्वच्छता आणि स्वच्छता सुविधा सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करणे. या सर्वसमावेशक पध्दतीचा उद्देश शाळेच्या पायाभूत सुविधांच्या अनेक पैलूंवर लक्ष देणे, विद्यार्थ्यांना सुसज्ज शैक्षणिक संसाधने उपलब्ध आहेत याची खात्री करणे आणि त्यांच्या सर्वांगीण कल्याणासाठी आरोग्यदायी आणि स्वच्छ वातावरणाचा प्रचार करणे हे आहे.
या कार्यक्रमाच्या प्रमुख शैक्षणिक घटकांमध्ये नॅशनल इनिशिएटिव्ह फॉर प्रोफिशियन्सी इन रीडिंग विथ अंडरस्टँडिंग अँड न्युमरसी (NIPUN) इंडिया मिशनचा समावेश आहे, ज्याचे उद्दिष्ट राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 मध्ये नमूद केलेले मूलभूत साक्षरता आणि संख्याशास्त्र (FLN) लक्ष्य साध्य करणे आहे. आणखी एक महत्त्वाचा पैलू आहे. नॅशनल इनिशिएटिव्ह फॉर स्कूल हेड्स अँड टीचर्स होलिस्टिक ॲडव्हान्समेंट (निष्ठा), हा एक शिक्षक प्रशिक्षण कार्यक्रम आहे जो कोविड-19 महामारीला प्रतिसाद म्हणून ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मवर विस्तारित करण्यात आला आहे. हा कार्यक्रम अपंग मुलांना ब्रेल पाठ्यपुस्तके यांसारखी प्रवेशयोग्य अभ्यासक्रम सामग्री आणि विशेष गरजा असलेल्यांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करून समर्थन देखील प्रदान करतो. याव्यतिरिक्त, नॅशनल अचिव्हमेंट सर्व्हे आणि फाऊंडेशनल लर्निंग स्टडी (FLS) सारख्या उपक्रमांद्वारे शैक्षणिक प्रगतीचे निरीक्षण करण्यासाठी निधीचे वाटप केले जाते. या प्रयत्नांसाठी एकूण 37,453 कोटींची तरतूद करण्यात आली आहे.
हेही वाचा
- PM POSHAN Scheme PDF|योजना काय आहे|योजना फाहीदा काय आहे|पात्रता|(2024)
- PM POSHAN scheme upsc 2024|upsc level MSQs
- PM Poshan Shakti Nirman Yojana|कागदपत्रे काय लागतील|केव्हा चालू झाली|(2024)
- महिलांसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या विविध योजना | (2024)
- ग्रामपंचायत नवीन योजना : आताच APPLY करा
- पंचायत समिती पशुसंवर्धन विभाग योजना
- PM KISAN: 16 वा हप्ता कधी पडणार? | अर्ज कसा करायचा?| (2024)
- PAVITRA PORTAL 2024 || RESULT OUT || (2024)
- DOCUMENTS FOR SHIKSHAK BHARATI | हे कागदपत्रे तयार ठेवा | शिक्षक भरती 2024
- Mukhyamantri Fellowship Yojana Maharashtra 2024| मिळणार रु. 75000
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान
याशिवाय, ही योजना दोन महत्त्वाच्या उपक्रमांद्वारे शैक्षणिक प्रगतीचा प्रभावीपणे मागोवा घेण्यासाठी आणि मूल्यमापन करण्यासाठी आर्थिक संसाधने प्रदान करते: FLN द्वारे आयोजित नॅशनल अचिव्हमेंट सर्व्हे आणि फाउंडेशनल लर्निंग स्टडी (FLS). 2023-24 या वर्षासाठी 37,453 कोटी रुपयांच्या भरीव रकमेचे वाटप या योजनेच्या यशासाठी आणि विकासासाठी सरकारच्या वचनबद्धतेचे उदाहरण देते.
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र पृष्ठभूमी
समग्र शिक्षा अभियान हा एक कार्यक्रम आहे जो तीन वेगवेगळ्या योजना एकत्रित करून शालेय शिक्षण अधिक चांगले बनविण्यात मदत करतो: माध्यमिक शिक्षणासाठी राष्ट्रीय मोहीम, सर्व शिक्षा मिशन आणि शिक्षक शिक्षण. प्राथमिक ते माध्यमिक शाळेप्रमाणेच विद्यार्थी एका शाळेपासून दुसऱ्या स्तरावर सुरळीतपणे जाऊ शकतात याची खात्री करण्यावर ते लक्ष केंद्रित करते. या कार्यक्रमाला अध्यापनाचा दर्जा सुधारून आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून शिक्षण अधिक चांगले बनवायचे आहे. मानव संसाधन विकास मंत्रालय समग्र शिक्षा अंतर्गत शालेय शिक्षण अधिक व्यवसायासारखे बनविण्याच्या योजनेवर काम करत आहे. विद्यार्थ्यांना वेगवेगळ्या नोकऱ्यांसाठी कौशल्ये शिकण्यास मदत करण्यासाठी त्यांना शाळेत व्यावसायिक विषय देखील देऊ इच्छितात.
- (RMSA) माध्यमिक शिक्षणासाठी राष्ट्रीय मोहीम
- (SSA) सर्व शिक्षा अभियान
- (TE) शिक्षक शिक्षण
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र Highlights
| योजना | समग्र शिक्षा अभियान |
|---|---|
| व्दारा सुरु | भारत सरकार |
| आरंभ | अंतर्गत 4 ऑगस्ट 2021 |
| लाभार्थी | देशभरातील विद्यार्थी |
| अधिकृत वेबसाईट | h ttps://samagra.education.gov.in/ |
| उद्देश्य | शिक्षणाच्या विविध स्तरांवर एकसंधता आणणे |
| योजना बजेट | 2.94 लाख कोटी रुपये |
| अंमलबजावणी विभाग | शिक्षण मंत्रालय, भारत सरकार |
| वर्ष | 2024 |
| श्रेणी | केंद्र सरकारी योजना |
| स्थिती | सक्रीय |
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – समग्र शिक्षा योजनेचे व्हिजन
- बालकांचा मोफत आणि सक्तीच्या शिक्षणाचा अधिकार (RTE) कायदा, 2009 च्या अंमलबजावणीमध्ये राज्यांना मदत करणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. शिक्षण हक्क कायदा (RTE) हा भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 21-A अंतर्गत मूलभूत अधिकार आहे.
- शिक्षणासाठी शाश्वत विकास उद्दिष्टांच्या अनुषंगाने प्री-स्कूल ते वरिष्ठ माध्यमिक स्तरापर्यंत सर्वसमावेशक आणि न्याय्य दर्जाचे शिक्षण सुनिश्चित करणे.
- शाश्वत विकास उद्दिष्ट : सर्व मुले आणि मुली मोफत, समान आणि दर्जेदार प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षण पूर्ण करतात ज्यामुळे संबंधित आणि प्रभावी शिक्षण परिणाम मिळतील याची खात्री करणे हे त्याचे उद्दिष्ट आहे.
- शाश्वत विकास लक्ष्य : शिक्षणातील लैंगिक असमानता दूर करणे आणि शिक्षणाच्या सर्व स्तरांवर समान प्रवेश सुनिश्चित करणे.
समग्र शिक्षा अभियान अनुदान – समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र तपशील
समग्र शिक्षा योजना ही शालेय शिक्षणासाठी एकात्मिक योजना आहे, ज्यामध्ये प्री-स्कूल ते बारावीपर्यंतच्या सर्व बाबींचा समावेश आहे. ही योजना शालेय शिक्षणाला सातत्य मानते आणि ती शिक्षणासाठी शाश्वत विकास लक्ष्य (SDG-4) नुसार आहे. ही योजना केवळ शिक्षणाचा अधिकार (RTE) कायद्याच्या अंमलबजावणीसाठी समर्थन पुरवत नाही, तर सर्व मुलांना समान आणि सर्वसमावेशक वर्गखोल्या आहेत याची खात्री करण्यासाठी राष्ट्रीय शिक्षण धोरण (NEP) 2020 च्या शिफारशींशी देखील संरेखित केले आहे. अशा वातावरणासह दर्जेदार शिक्षणाची उपलब्धता ज्यामध्ये त्यांची विविध पार्श्वभूमी, बहुभाषिक गरजा, विविध शैक्षणिक पात्रता यांचीही काळजी घेतली जाते आणि यामुळे त्यांना शिकण्याच्या प्रक्रियेत सक्रिय सहभागही मिळतो.
या योजनेंतर्गत प्रस्तावित शालेय शिक्षणाच्या सर्व स्तरावरील प्रमुख हस्तक्षेप पुढीलप्रमाणे आहेत
- धारणा यासह सार्वभौमिक प्रवेश आणि मुलभूत सुविधांचा विकास
- मूलभूत साक्षरता आणि अंकशास्त्र
- लिंग आणि समानता
- सर्वसमावेशक शिक्षण
- गुणवत्ता आणि नाविन्य
- शिक्षकांच्या पगारासाठी आर्थिक सहाय्य
- डिजिटल उपक्रम
- गणवेश, पाठ्यपुस्तक इत्यादींसह शिक्षणाचा अधिकार (RTE) चा अधिकार
- अर्ली चाइल्डहुड केअर अँड एज्युकेशन’ (ECCE) साठी मदत
- व्यावसायिक शिक्षण
- क्रीडा आणि शारीरिक शिक्षण
- शिक्षकांचे शिक्षण आणि प्रशिक्षण मजबूत करणे
- देखरेख
- कार्यक्रम व्यवस्थापन, आणि
- राष्ट्रीय घटक.
समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र उद्दिष्ट्ये
या कार्यक्रमाची काही मुख्य उद्दिष्टे आहेत.
- प्रथम, ते राज्यांना आणि प्रदेशांना 2020 मध्ये बनवलेल्या नवीन शैक्षणिक नियमांचे पालन करण्यास मदत करू इच्छिते.
- प्रत्येक मुलाला मोफत शाळेत जाण्याचा अधिकार आहे याची खात्री करण्यासाठी ते राज्यांना देखील मदत करू इच्छिते.
- या कार्यक्रमात मुलांची काळजी घेणे आणि त्यांना चांगले शिक्षण मिळावे यावर लक्ष केंद्रित करायचे आहे.
- सर्व मुलांना गणित वाचता येईल आणि करता येईल याची खात्री करून घ्यायची आहे.
- आधुनिक जगासाठी विद्यार्थी महत्त्वाची कौशल्ये शिकतील याची खात्रीही कार्यक्रमाला करायची आहे.
- हे चांगले शिक्षण देऊ इच्छिते आणि विद्यार्थी शाळेत चांगले काम करतात याची खात्री करा.
- कार्यक्रमाला हे देखील सुनिश्चित करायचे आहे की प्रत्येकजण, त्यांची पार्श्वभूमी किंवा लिंग काहीही असो, शाळेत समान संधी आहेत.
- शाळा सुरक्षित आहेत आणि विशिष्ट मानकांची पूर्तता करतात याची खात्री करून घ्यायची आहे.
समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र निर्धारित बजेट
केंद्र सरकार द्वारे समग्र शिक्षा अभियानासाठी सतत विकास लक्ष्य से (SDG-4) आणि नॅशनल एजुकेशन पॉलिसी 2020 सोबत जोडून एक नवीन परिमाण जोडला गेला आहे, मुलांना गुणवत्तापूर्ण उत्तम शिक्षण प्रदान केले जाईल, त्यासाठी SSA 2.0 के उत्तम कार्यन्वयन सरकारकडून योजना 1 एप्रिल 2021 से 31 मार्च 2026 पर्यंत केली जाईल. सरकारकडून 2.94 लाख रूपये खर्च केले जाणार आहेत, ज्यामध्ये 1.85 लाख कोटी रूपये केंद्र सरकारकडून भरले जातील. योजनांच्या माध्यमातून कस्तूरबा गांधी विद्यापीठाच्या विद्यार्थिनींचा बारहवीपर्यंत विस्तार, आंगनबाड़ी कार्यकर्त्यांच्या प्रशिक्षणासाठी बरोबर बालिकांसाठी सैनिटरी पॅड सुविधा आदी सुविधांचा समावेश करण्यात आला आहे.
समग्र शिक्षा अभियान प्रमुख वैशिष्ट्ये
शिक्षणाकडे सर्वांगीण दृष्टीकोन म्हणजे प्रीस्कूल ते हायस्कूलपर्यंत मुलाच्या शिक्षणाचे संपूर्ण चित्र पाहणे. सरकार मुलांच्या शिक्षणाच्या सुरुवातीपासून ते शेवटपर्यंत शाळांना सुधारण्यासाठी मदत करत आहे, ज्यामध्ये प्रथमच पूर्व प्राथमिक शिक्षण आणि वरिष्ठ माध्यमिक स्तरांना मदत करणे समाविष्ट आहे. शाळांचे व्यवस्थापन कसे केले जाते, शाळांना अधिक पैसे देणे, शिकण्याचे परिणाम सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करणे आणि शिक्षकांना चांगले प्रशिक्षण देणे यामध्येही ते बदल करत आहेत. शिक्षक आणि तंत्रज्ञानाच्या सहाय्याने प्रत्येक मुलाला दर्जेदार शिक्षण मिळेल याची खात्री करणे हे ध्येय आहे.
आम्ही शिकण्यासाठी संगणक आणि तंत्रज्ञान वापरण्यावर भर देणार आहोत. आमच्याकडे डिजिटल बोर्ड आणि व्हर्च्युअल क्लासरूमसह विशेष वर्गखोल्या असतील. शिक्षकांना त्यांची कौशल्ये सुधारण्यास मदत करण्यासाठी आम्ही DIKSHA नावाची विशेष वेबसाइट देखील वापरू. सर्व मुलांना चांगले शिक्षण मिळावे आणि शाळांचा दर्जा सुधारावा याची आम्ही खात्री करू इच्छितो. शाळा स्वच्छ आणि सुरक्षित आहेत याचीही आम्ही खात्री करू. मुलींच्या शिक्षणावर आम्ही विशेष लक्ष देऊ आणि त्यांना सक्षम करू. आम्ही मुलींना स्वसंरक्षण प्रशिक्षण देऊ आणि दिव्यांग मुलींना आर्थिक सहाय्य देऊ. आम्ही मुलींचे संरक्षण आणि त्यांना शिक्षण देण्यासाठी वचनबद्ध आहोत.
मुलांना उपयुक्त कौशल्ये शिकवण्यावरही आम्ही भर देत आहोत. आम्ही शाळेच्या विविध स्तरांवर अधिक व्यावसायिक शिक्षण देऊ. व्यावसायिक शिक्षण लवकर सुरू होईल आणि ते अधिक व्यावहारिक असेल. आम्ही मुलांना त्यांची कौशल्ये विकसित करण्यास आणि भविष्यात चांगल्या नोकऱ्या शोधण्यात मदत करू इच्छितो. या ध्येयाचे समर्थन करण्यासाठी कार्यक्रम आणि शिष्यवृत्ती देखील उपलब्ध आहेत. आम्ही हे सुनिश्चित करत आहोत की प्रत्येक मुलाचा समावेश आहे आणि त्यांना शिकण्यासाठी आवश्यक संसाधने मिळतील. प्रत्येक मुलासाठी गणवेश आणि पाठ्यपुस्तकांसाठी दिल्या जाणाऱ्या रकमेत दरवर्षी वाढ होत आहे. आम्ही काही विद्यार्थ्यांसाठी विशेष पाठ्यपुस्तके देखील देऊ. विशेष गरजा असलेल्या मुलांना त्यांच्या शिक्षणासाठी अधिक पैसे मिळतील आणि विशेष गरजा असलेल्या मुलींना मासिक स्टायपेंड मिळेल. आम्ही प्रत्येकासाठी शिक्षण देण्यासाठी वचनबद्ध आहोत, काहीही असो.
समग्र शिक्षा अभियान वेबसाईटवर लॉग इन करण्याची प्रक्रिया
1. समग्र शिक्षा अभियान महाराष्ट्र मध्ये लॉग इन करण्यासाठी तुम्हाला http://samagrashiksha.in/UserLogin1.aspx?AspxAutoDetectCookieSupport=1# या वेबसाईट वर जावं लागेल.
2. तिथं गेल्यानंतर तुम्हाला मुख्यपृष्ठ वर एक रकाना दिसेल त्यात तुम्हाला लॉगिन आयडी, पासवर्ड आणि कॅपचा कोड प्रविष्ट करून लॉगिन बटणावर क्लिक करावे लागेल.
3. लॉगिन आयडी आणि पासवर्ड माहिती करण्यासाठी खाली दिलेल्या PDF file मध्ये तुमच्या जिल्हा नुसार आयडी आणि पासवर्ड बदल माहिती दिलेली आहे.
Samagra Shiksha Abhiyan अधिकृत वेबसाईट
समग्र शिक्षा अभियान FAQs
Q.1 समग्र शिक्षा अभियान म्हणजे काय?
ans: संपूर्ण शिक्षा अभियान ही प्राथमिक आणि उच्च प्राथमिक स्तरावर शिक्षणाची उपलब्धता आणि हमी सुनिश्चित करण्यासाठी भारत सरकारद्वारे शैक्षणिक क्षेत्रात चालवली जाणारी एक महत्त्वाची केंद्र सरकारची योजना आहे. 6 ते 14 वर्षे वयोगटातील सर्व मुलांना मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण देणे हा त्याचा मुख्य उद्देश आहे.
Q.2 समग्र शिक्षा अभियान कधी सुरू झाले?
ans: 2001 मध्ये समग्र शिक्षा अभियान सुरू करण्यात आले.
Q.3 समग्र शिक्षा अभियानाला निधी कसा दिला जातो?
ans: समग्र शिक्षा अभियान ही केंद्र आणि राज्य सरकारांची संयुक्त योजना म्हणून चालवली जाते, ज्यामध्ये केंद्र सरकार 65% निधी आणि राज्य सरकार 35% निधी प्रदान करते.
Q.4 समग्र शिक्षा अभियानाचे क्षेत्र कोणते?
ans: समग्र शिक्षा अभियानामध्ये प्राथमिक आणि उच्च प्राथमिक स्तरावरील शिक्षण क्षेत्रातील उपयुक्त विविध क्षेत्रांचा समावेश करण्यात आला आहे, जसे की शिक्षणाचे सामान्यीकरण, शाळांचे बांधकाम आणि सुधारणा, शैक्षणिक समर्थन, आंतरभाषिक शिक्षण, गुणवत्ता मूल्यांकन इ.
Q.5 समग्र शिक्षा अभियानाचे मुख्य उद्दिष्ट काय आहे?
ans: सर्व मुलांना, विशेषत: ज्या मुलांना शिक्षणाची सर्वाधिक गरज आहे, त्यांना मोफत आणि सक्तीचे शिक्षण देणे हे समग्र शिक्षा अभियानाचे मुख्य ध्येय आहे.
- महिला, शेतकरी आणि बेरोजगारांसाठी महत्त्वाच्या योजना आणि लाभ, new schemes
- पीएम किसान योजनेचा 19वा हफ्ता या दिवशी जमा होणार 19th week of PM Kisan
- सोयाबीनच्या दरात अचानक वाढ, या जिल्ह्यात एवढा दर मिळाला soyabean rate
- पीएम किसान योजनेचा 19 वा हफ्ता या तारखेला जमा होणार pm kisan yojana hapta
- Onion prices in Maharashtra: कांद्याच्या भावात मोठी वाढ, शेतकऱ्यांमध्ये आनंदाची बातमी
